Çocuk Üriner Sistem Taşları Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Çocuk üriner sistem taşları konusu çok önemli çünkü son 10 yılda çocuklarda saptanan taş hastalığı her yıl % 6-10 oranında artmaktadır. Şu anda Amerika da 50/100000 adolesan da üriner sistemde saptanmaktadır.
İLK DEFA AĞRI İLE GELEN ÇOCUK
İlk defa ağrı veya taş düşündüren semptom ile gelen bir çocukta tanı aracı için önce Ultrason ve tanı konulamaz ve hala taş şüphesi var ise düşük radyasyon dozlu taş protokolü bilgisayarlı tomografi kullanılmalıdır.
Ultrasonun taş saptamadaki gücü % 70 ler civarındadır. Tomografide bu oran % 100 dür.
Tomografinin radyasyon riski açısından sadece seçilmiş olgularda (çok küçük semtomatik taşlar, üreterde ultrason ile görülmeyen taşlar, girişim planlanan taşlar vb) kullanılması önerilir.
TAŞ DÜŞÜRMEYİ KOLAYLAŞTIRAN TEDAVİ
MEDICAL EXPULSIVE THERAPY (MET) dediğimiz bu tedavide prostat hastalarında kullanılan alfa bokerler veya kalsiyum kanal blokerleri kullanılmaktadır. Şimdiye kadar yapılan çalışmalarda çocuk yaş gurubunda bu tedavinin hangi büyüklükteki ve yerleşim yerindeki taşlarda kullanılıp başarıyı artırdığını gösteren yeterli kanıt bulunmamaktadır.
ÇOCUKLARDA TAŞ HASTALIĞININ TEKRAR ETMESİ
Yapılan bir çalışmada 1-18 yaş arasında üriner sistem taşı nedeni ile tedavi olan çocukların 34 ay içinde % 19 unun yeniden taş oluşturduğu saptanmıştır. Ülkemizden yapılan bir çalışmada da böbrek taşı olan bir çocuk her yıl 0.32 oranında yeni taş oluşturmaktadır.
TAŞ OLUŞUMUNU YAVAŞLATAN STRATEJİLER
Çocuklarda Metabolik Değerlendirme: Burada amaç alta yatan metabolik problemi saptamak ve tedavi etmektir. En sık saptanan metabolik problemler hiperkalsiüri ve hipositratüridir. Hiperürikozüri ve hiperoksalüri diğer sık saptanan metabolik problemlerdir.
Metabolik evalüsayonda:
Taş analizi
Serum sodyum, potasyum, klor, bikarbonat, kreatinin, kalsiyum, fosfor ve ürik asid
24 saat idrar toplanması: Volüm, Ph, Kalsiyum, Oksalat, Sitrat, Ürik asit, sodium, kreatinin, sistin seviyelerine bakılması bunların vücut oranlarına göre hesaplanması
İdrar Kalsiyum/Kreatinin seviyesi
Değerlendirilir.
Diet Önerileri
Diet taş oluşumunda önemli bir faktördür, erişkinlerde düşük proteinli, düşük tuz ve normal kalsiyum seviyeli diyetlerin taşı azalttığına yönelik meta analizler olsa da çocuklarda böyle bir çalışma daha yapılmamıştır. Çocuklar için söylene bilecek en önemli öneri su alımının artırılmasıdır. Çocuklarda früktoz içeren şekerli içecekler idrardan kalsiyum ve oksalat atılımını artırmakta ve taş oluşumuna neden olmaktadır.
Çocuğunuz
1-3 yaş: 1,3 litre
4-8 yaş: 1,4 litre
9-13 yaş: Kızlarda 2,1, Erkeklerde 2,4 litre
14-18 yaş: Kızlarda 2,3 litre, erkeklerde 3,3 litre
su tüketmelidir.
Düşük Kalsiyum alımı taş oluşumunu azaltmaz aksine artırabilir.
Hedefe Yönelik İlaç Tedavileri
Kalsiyum Taşları ve eşlik eden Hipositratüri: Uygun dozda doktor kontrolünde verilen Potasyum Sitrat taş oluşumunu azaltır.
Ev yapımı Limonatanın içinde sitrat olduğu için yaz aylarında tüketilmesinin taş oluşumunu azalttığına dair görüşler vardır.
Hiperkalsiüri ve eşlik eden kalsiyum taşları: Uygun dozda doktor kontrolünde verilen tiazid diüretkleri ilk basamak tedavidir.
Ürik Asid taşları: En önemli risk faktörü düşük idrar Ph sı ve düşük idrar volümüdür. Uygun dozda doktor kontrolünde verilen Potasyum Sitrat taş oluşumunu azaltır.
Ayrıca bakınız: Üriner Sistemde Genişleme
