İnmemiş Testis Nedir?
Çocuk ürolojisinde en sık görülen problemlerden biridir. Miadında doğmuş bir bebekte % 3, 1 yaş civarında % 1 görülür. İki taraflı olma oranı % 10-25 dir. İnmemiş testisli olguların % 6 kadarında hormonal bir bozukluk saptanır. 37. Haftadan önce doğan ve <2500 gr. doğanlar inmemiş testis açısından riskli bebeklerdir.
Önceden normal olan çocuklarda 2 yaş ve 8-10 yaş civarında kazanılmış inmemiş testis vakalarına rastlanılır. İnmemiş testislerin % 80’ i elle hissedilir iken % 20 si hissedilmez. Hissedilmeyen bu testislerin % 20 si anestezi altında elle hissedilirken, geri kalanları karın içinde normal veya atrofiktir ( kimisi kasıktan girmiş ve sonrasında fonksiyonunu yitirmiş olabilir).
Testisin inmesinden sorumlu çok sayıda faktör vardır (Hormonlar, karın içi basınç, çevresel faktörler vb.) Testisin inişi iki evrede gerçekleşir. Karın içindeki dönem ve kasık bölgesindeki dönem. Her iki dönemde de farklı unsurlar görev almaktadır. Testis inmeyince Testosteron salınımından sorumlu Leydig Hücre sayısı ve sperm oluşumunda önemli yeri olan seminifer tübül boyutları azalır. Sperm olgunlaşmasının gerçekleştiği epididim anomalileri olmaktadır. İnmeyen testisler 2-4 derece ekstra sıcaklığa maruz kaldığından sperm oluşumundan sorumlu mikro çevre bundan kötü anlamda etkilenmektedir. Testisin yukarıda kaldığı her ay için sperm oluşumundan sorumlu germ hücrelerinin % 2 si zarar görürken, Testosteron üretiminden sorumlu Leydig hücrelerin % 1 i kaybedilir.
Tek taraflı inmemiş testislerde Testosteron üretimi devam eder ve bu çocuklar ergenliğe girer, diğer testis fertilite konusunda diğerinin görevini üstlenir. İki taraflı inmemiş testislerde gecikmiş tedavi ciddi infertilite sebebidir.
İki taraflı ameliyat olmayan inmemiş testislerin hepsi azospermik (Hiç sperm hücresi yok iken) Opere olanların % 20 sinde sperm parametreleri normaldir. Tedavi erken oldukça sperm parametreleri ve testiste büyüme ona göre daha iyi olmaktadır.
Retraktil testislerin % 10-50’ si yanlışlıkla inmemiş testis tanısı alır. Bunlara yıllık takip önerilir. Bunların yaklaşık % 30 u üç yıl içinde inmemiş testis haline gelip cerrahi ihtiyacı doğabilir.
İnmemiş testisler aşağıdaki nedenlerden dolayı ameliyat olmak zorundadır;
- Kısırlık
- Testis Kanseri
- Fıtık
- Testis Torsiyonu
- Kozmetik-Psikolojik nedenler
- En uygun ameliyat yaşı 6-12 ay arasıdır. Bu dönemden sonra testis skrotumda olmadığı sürece ciddi fonksiyon kaybına uğramaktadır.
Cerrahiye alternatif olarak sunulan hormon tedavisinin başarısı sadece % 10 ve seçilmiş olgularda olmaktadır. Uzun dönemde testise zarar verdiğine yönelik görüşler bulunmaktadır.
İNMEMİŞ TESTİS HAKKINDA BİLGİLENDİRİCİ SORU VE CEVAPLAR
Anne- Baba: Aile hekimimiz 9 aylık oğlumuzun sağ testisinin yerinde olmadığını söyledi ve size yönlendirdi doktor bey? Bize bu durum hakkında biraz bilgi verir misiniz? Bazen ben sanki testisi yerinde görüyorum.
İnmemiş testis (İT) çocukluk çağı endokrin bez bozukluklarından en sık karşılaştığımız durumdur. Testis sorude bir endokrin (hormon salgılayan) bir organdır. Miadında doğanlarda % 1-4 gözükürken, erken doğan çocuklarda % 45 lere çıkan oranlarda saptanır. Retraktil testis testisin kimi zaman skrotuma inmesi ve sonra yeniden yukarıya çıkması durumudur. Çalışmalarda oran % 7-45 arasında geniş bir aralıkta verilmiştir. Sizin kimi zaman testisi görmenizin nedeni budur.
Anne- Baba: Bu önemli bir durum mu? İleride ne gibi sıkıntılar çıkarabilir?
Bu şu an için hayati bir hastalık değildir, uzun dönem komplikasyonları önemli. Çocuğunuz aşağıdaki 4 komplikasyonla yüzleşebilir.
• İnfertilite
• Testis Kanseri
• Fıtık
• Testis Torsiyonu
Testis indirilse bile ilk iki risk sıfırlanmaz yani takip gerektirir.
Anne- Baba: Tedavi zamanı ve alternatifleri hakkında bilgi verir misiniz?
Benim önerim son çıkan Amerika Üroloji Kılavuzu (2014) ve Avrupa Çocuk Ürolojisi kılavuzu (2010) a göre cerrahi ile testisin skrotuma indirilmesi yönündedir.
Diğer alternatif hormonal tedavidir. Yapılan çalışmalarda başarı oranı en çok % 20 dir. Uzun dönem komplikasyonları hala tartışmalı olduğu için hormon tedavisi verilme taraftarı değilim.
Anne- Baba: Ameliyat yerine hormon tedavisi verilse daha mı uygun olur acaba?
Hormon tedavisi uzun dönemde testiste sperm üreten hücrelerin fonksiyon ve sayısı üzerine bazı yan etkiler yapabileceğini gösteren yayınların olması ve başarısının düşüklüğü nedeniyle uygun olmadığını düşünüyorum.
Anne- Baba: Ameliyat ve anestezi hakkında bilgi verir misiniz?
Ameliyat kasık bölgesinden yapılan 2 cm lik bir kesi ile anestezi altında yapılıyor. 1 yaş civarı bu ameliyatın gerçekleştirilmesi öneriliyor. Anestezi genel anestezi yöntemidir.
Anne- Baba: Eğer testis hiç elinize gelmese idi ameliyat yöntemi gene aynı mı olurdu ?
Bu hastalar tüm gerçek inmemiş testisli hastaların % 20 sini oluşturur. Bu testisin karın içinde olup olmadığını anlamak için önce laparoskopi yapmak gerekir. Testisin varlığı ve yerine göre ameliyat yöntemleri farklılık göstermektedir.
Anne- Baba: Hiç ele gelmeyen testislerin akıbeti nedir?
3 olasılık vardır.
•Hiç yoktur
•Vanishing Testis (Anne karnında veya yeni doğan döneminde) testis damarları zarar görür ve testis atrofiye gider. Inguinal kanala doğru kör sonlanan damar ve vaz deferensin olduğu bir laparoskopi görüntüsü vardır.
•İntra abdominal testis: Testis karın içinde kalmış ve inişini gerçekleştirmemiştir.
Anne- Baba: Testis olmayan tarafta skrotum (torba) boş olacak bunun için bir şey yapılabilir mi?
Testis yok veya alınması gerekirse o tarafa ileride silikon bir protez yerleştirilebilir.
Anne- Baba: Laparoskopi bizi biraz korkuttu bunun yerine başka tetkik mesela Bilgisayarlı Tomografi veya MRI denenemez mi?
Bu tetkikler testisin yerinin saptanması açısından laparoskopi kadar güçlü değildir. Ayrıca MR da da anestezi alması gerekecektir. Ultrason intra abdominal testiste yetersiz bir görüntülemedir.
Anne- Baba: Çocuğumuzun ileride çocuk yapma veya cinsel işlevlerini yerine getirmesi açısından bir sıkıntısı olabilir mi?
Tek taraflı olanlarda baba olma olasılığı normale yakın dır. Cinsel işlevler hormon seviyesi normal olduğu sürece sıkıntı çıkarmayacaktır.
Anne- Baba: Çocuğumuzun ileride testis kanseri olma riski nedir? Ameliyatla testis yerine indirilirse bu olasılık sıfırlanır mı?
Kanser riski sıfırlanmaz. Son çalışmalar erken dönemde yapılanlarla prepubertal dönemde yapılanlara göre 2-8 kat azalmış testis kanseri riski raporlamıştır. Yani erken cerrahi kanser riskini azaltır.