fbpx
İçeriğe geç

Pelvik Taban Sağlığı ve Rehabilitasyonu

Pelvik Taban Kasları Nedir?

Pelvik taban kasları, pelvis de denilen leğen kemiğinin taban kısmını bir hamak gibi saran kas grubuna verilen isimdir. Bu kaslar bir halka gibi idrar deliğini, anal açıklığı, kadınlarda vajinal açıklığı çevrelemekte, çiş ve kaka kontrolünü sağlamaktadır.

Pelvik taban kasları, aynı zamanda leğen kemiği içerisinde yer alan idrar kesesi, rahim (kadınlarda) ve bağırsağın son kısmı olan rektum gibi organları desteklemektedir. 

Pelvik taban kaslarının sağlıklı bir şekilde idrar ve kaka yapılmasını sağlamak için yeterli güçte ve esneklikte olabilmesi, kasılması gereken yer ve zamanda kasılıp, gevşemesi gereken zamanda gevşemesi gerekmektedir. Çeşitli sebeplerle bu kasların fonksiyonu bozulursa çocukta idrar kaçırma, kesik kesik işeme, işemeyi sürdürmede zorluk çekme, gün içinde artmış (7’den fazla ) veya azalmış (3’ten az) çiş yapma sıklığı veya kabızlık, kaka kaçırma, gibi durumlar görülebilmektedir.

Pelvik Taban Rehabilitasyonu nedir?

Çeşitli sebeplerle fonksiyonu bozulan pelvik taban kaslarını tekrar fonksiyonel hale getirmek için yapılan tedavi yöntemlerinin bütününe verilen isimdir.

Pelvik taban kaslarının çiş ve kaka yapılırken gevşemesi, idrar deliğinin ve makatın açılması; idrar kesesi ve bağırsaklar dolum aşamasındayken çiş ve kakanın kaçırılmaması için ise kasılı olması gerekmektedir.

Çeşitli sebeplerle pelvik taban kaslarının bu fonksiyonu bozulursa;

Pelvik taban kasları kasılması gereken yerde gevşek olur veya gevşemesi gereken durumlarda kasılırsa, kakayı ve idrarı tutabilecek yeterli güce sahip değilse veya aşırı gergin olması nedeniyle çiş ve kakanın uygun şekilde boşaltılmasını sağlayamazsa çocuklarda idrar kaçırma, idrarı tam boşaltamama, sık idrara çıkma, idrar yaparken zorlanma gibi işeme bozuklukları, kabızlık, kaka kaçırma gibi durumlar görülebilmektedir.

Bir kasın bozulan fonksiyonunu geri kazandırabilecek herhangi bir ilaç bulunmamaktadır.

Pelvik taban rehabilitasyonunda yapılan çeşitli uygulamalar ile gereğinden fazla kasılı olan kaslar gevşetilip, zayıf olan kaslar kuvvetlendirilerek pelvik taban kaslarının normal fonksiyonunu geri kazanması sağlanabilir, idrar kaçırma, işeme bozuklukları, kaka kaçırma gibi durumlar tedavi edilebilir.

Pelvik taban rehabilitasyonu, alanında uzman hekim tarafından tanısı konmuş kişilere, fizyoterapist tarafından uygulanmaktadır.

Pelvik Taban Rehabilitasyonu Hangi Uygulamaları İçermektedir?

Pelvik taban rehabilitasyonuna başlamadan önce hasta hekim tarafından ayrıntılı olarak değerlendirilmekte, işeme testi, ultrason, idrar ve kan tahlili vb. gibi uygun görülen testler istenmektedir. Ardından çocuğun kendisi ve ailesinden ayrıntılı bir hikâye alınmakta, işeme ve kaka alışkanlıklarını saptayabilmek için doldurulması gereken formlar verilmektedir.

Hekim tarafından pelvik taban fizyoterapisi seansına başlama kararı verilen hasta ardından fizyoterapist tarafından kas fonksiyonlarının durumu açısından değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmede hem pelvik taban kaslarının hem de pelvik taban kas fonksiyonunu etkileyebilecek vücuttaki diğer ilgili kasların ayrıntılı bir değerlendirmesi yapılmaktadır. Pelvik tabanı kaslarını etkileyebilecek kişinin duruş bozukluğunu saptayabilmek için omurga analizi yapılmakta, doğru diyafram solunumu yapıp yapmadığı değerlendirilmektedir.

Pelvik taban kas değerlendirmesi EMG biofeedback adı verilen cihaz yardımıyla, makat etrafına yerleştirilen yapışkan sticker benzeri elektrotlar aracılığıyla yapılmaktadır.  Değerlendirme sonucunda kasların zayıf mı, gergin mi oluşuna karar verilmektedir.

Elde edilen değerlendirme sonuçlarına göre kişiye özel bir tedavi planı oluşturulur.

Pelvik Taban Rehabilitasyonu Aşağıdaki Uygulamaları İçermektedir.

  • Mesane ve Bağırsak Eğitimi: Ailenin ve çocuğun kendisinden alınan ayrıntılı hikâye, önceden doldurulan işeme ve kaka günlüklerinin analiz edilmesi sonucunda kişiye özel hazırlanan bir bağırsak ve mesane eğitimi verilmektedir. Mesane ve bağırsak eğitiminde, kişinin tuvalet saatlerinin düzenlenmesi, günlük sıvı alımının ayarlanması, doğru çiş ve kaka yapma pozisyonları, dikkat edeceği yiyecek ve içecekler gibi konularda ayrıntılı bir eğitim verilmektedir.
  • Doğru İşeme ve Ikınma Teknikleri: İdrar ve kaka kaçıran çocuklarda sıklıkla gözlemlediğimiz yanlış işeme ve ıkınma hareketlerinin doğrusunun nasıl olması gerektiği uygulamalı olarak çocuğa gösterilmektedir.
  • Manuel terapi; Kas Gevşetme Teknikleri, Masaj Uygulaması: Değerlendirme sonucunda saptanan gergin olan pelvik taban kaslarının ve pelvik taban kaslarının fonksiyonunu doğrudan etkileyebilen karın bölgesi kaslarının elle gevşetilmesi, rahatlatılması sağlanır.
  • Egzersiz (Solunum Egzersizleri, Duruş ve Pelvik Taban Egzersizleri): Pelvik taban kasları, solunum kaslarıyla eş zamanlı ve dengeli bir şekilde çalışmaktadır. Bir kastaki problem diğer bir kası da etkileyebilmektedir. Bu nedenle tedavide yalnızca pelvik taban kaslarına yönelik egzersiz yaptırmak başarı oranını düşürmektedir. Tedavimizde egzersiz uygulamalarında, pelvik taban kaslarına ve pelvik taban kaslarıyla bağlantılı olarak çalışan solunum ve diğer vücut kaslarına yönelik egzersizler yapılmaktadır.
  • Biofeedback Uygulaması: Pelvik taban kasları vücudumuzdaki diğer kaslar gibi kolaylıkla farkına varılan, hareketini açıkça gözlemleyebildiğimiz kaslar değildir. Bu kasların varlığını anlayabilmek için farkında olmak gerekmektedir. Değerlendirme sonucunda kasta saptanan zayıflık veya gerginlik durumuna yönelik EMG Biofeedback adı verilen cihaz yardımıyla çocuğa bu kasları nasıl kasıp nasıl gevşeteceği sesli uyarılar veya çeşitli hareketli oyunlar aracılığıyla öğretilmekte, farkındalık kazanması sağlanmaktadır.
  • Elektrik Stimülasyonu: Pelvik taban kaslarının çok zayıf olması durumunda, kasın uyarılabilirliğini ve kuvvetini artırabilmek için makat çevresine yerleştirilen sticker elektrotlar aracılığıyla elektrik akımı uygulanmaktadır.

Pelvik taban rehabilitasyonu sonlanan hastalar belirli aralıklarla kontrole çağrılmakta, ev egzersiz programı verilerek sürecin takibi sağlanmaktadır.

Tedavi programı pediatrik ürolog ve fizyoterapist iş birliği ile kişiye özel planlanan tedavi programına göre düzenlenmektedir. Yapılan uygulamalar tamamen ağrısızdır.

Pelvik Taban Rehabilitasyonu Kimlere Uygulanır?

  • İdrar ve kaka kaçırma
  • Gece alt ıslatma
  • İşeme zorlukları
  • İdrar kaçırma olmaksızın gün içinde 7’den fazla idrar yapma
  • Kabızlık
  • Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
  • Makatta ağrı

gibi şikayetlere sahip hekimin uygun gördüğü hastalara uygulanabilmektedir.

Pelvik Taban Rehabilitasyonu Kaç Seans Sürmektedir?

Tedavi süreci pek çok değişkenden etkilenmektedir. Bu nedenle kişilere başlangıçta tedavi süreciyle ilgili net bir sayı verilememektedir. Ancak ortalama tedavi seansı 12-15 arasındadır. Çocuğun tedaviye uyumu, verilen ev ödevlerinin yapılması, duruma eşlik eden tedaviyi dirençli kılan şikayetlerin varlığı vb. gibi nedenlerle seans sayısı artabilmekte, her kişinin tedaviye yanıtı farklı olabilmektedir.

Pelvik taban rehabilitasyonunda hedefimiz fonksiyonu bozulan kaslara tekrar normal hareketini ve kuvvetini kazandırabilmektedir. Bu nedenle kasların ve sinirlerin etkilenme derecesine, çocuğun yaşının ilerlemiş olmasına, eşlik eden birtakım hastalıklara bağlı olarak bu süre kişiden kişiye oldukça değişken olabilmektedir.

Pelvik taban rehabilitasyonunda her bir tedavi seansı ise yaklaşık 1 saat sürmektedir. Seanslar hastanın durumuna göre hekim ve fizyoterapistin ortak kararıyla genellikle haftada 1-2 kez olacak şekilde planlanmaktadır.